Uit het lijf
Onze hersenen voelen ons lijf. In onze hersenen zijn speciale gebieden die bijvoorbeeld onze rechterknie voelen, of onze tong, of onze darmen. Vanuit ons lichaam lopen zenuwen naar de hersenen, die doorgeven aan de hersenen wat er zoal gebeurt in het lichaam. Bijvoorbeeld: waar staat de voet, beweegt hij, is hij warm of koud? Zonder jouw hersenen zou je helemaal niets weten, voelen of ervaren over jouw lichaam
Naar je lijf
De hersenen kunnen jouw lijf ook beïnvloeden. Als je graag een pan van het vuur wilt pakken, dan sturen jouw hersenen via de zenuwen een bericht aan de spieren in jouw arm en hand. Als je plotseling in een gevaarlijke situatie terecht komt, zullen jouw hersenen heel snel bericht naar allerlei onderdelen van jouw lichaam sturen. De hartslag zal hoger worden, de spieren krijgen extra energie en de longen vullen zich met extra lucht. Nu is jouw lichaam klaar voor de vlucht, of om te vechten. Je hebt hier niet bewust voor gekozen. De hersenen kunnen zonder dat wij er echt zelf bij stilstaan invloed uitoefenen op ons lijf en ze doen dit ook de hele dag.
Wisselwerking
Het is natuurlijk geen eenrichtingsverkeer; het lichaam en onze hersenen hebben steeds invloed op elkaar. Het is een wisselwerking. Bijvoorbeeld: als jouw maag leeg is, zal deze een bericht naar de hersenen sturen: “ik ben leeg”. Grote kans dat je concludeert dat je honger hebt. Als jouw bloed te weinig suiker heeft zal het óók een bericht naar jouw hersenen sturen. De hersenen zullen hierop reageren, en je zult besluiten dat het tijd is om te eten. Misschien ben je je daar bewust van en ga je op zoek naar iets te eten. Maar het kan ook zo zijn dat je een appel hebt gepakt zonder dat je het in de gaten had en al loopt te kauwen. Als jouw maag zich vult zal deze na een tijdje opnieuw een bericht aan de hersenen geven: ik zit vol. De hersenen zullen jouw spieren vertellen dat ze stoppen met de lepel naar jouw mond te brengen.
Leren
Hersenen kunnen leren. Als je gebeten wordt door een hond dan zal je dat onthouden. Iets in jouw hersenen zorgt ervoor dat je voortaan voorzichtiger bent met honden. En word je meerdere keren gebeten, dan zullen jouw hersenen al op grote afstand de beweging van een hond op straat leren herkennen. Of misschien zal je alleen al bij het zien van een plaatje van een hond een angstig gevoel krijgen. Jouw hartslag gaat misschien omhoog of je begint te zweten, en jouw spieren spannen zich bij het zien van de hond. Jouw hersenen hebben geleerd te reageren op honden.
Veranderingen
Als jouw hersenen leren, veranderen ze. De zenuwcellen in de hersenen die zich bezig houden met de hond zullen beter gaan samenwerken, sneller contact maken, of misschien worden er wel steeds meer zenuwcellen gebruikt om honden-expert te worden. Als je leert pianospelen, zullen de hersengebieden die jouw vingers aansturen groter worden. Hersenen kunnen een beetje leren door inzicht, maar ze leren ook heel sterk door oefening. Door ervaringen op te doen. Als je een uurtje uitleg krijgt over hoe de piano werkt en hoe je noten moet lezen, kun je nog geen piano spelen.
Gevoelens leren
Zoals jouw hersenen kunnen leren pianospelen, zo kunnen ze ook leren om pijn te voelen. Zoals steeds meer hersencellen expert worden in het herkennen van honden, zo kunnen jouw hersenen ook pijn-expert worden. Het is leuk als je hebt leren pianospelen, maar als je vreselijk goed bent geworden in het voelen van een pijn, dan heb je een heel nare lichamelijke klacht gekregen. Dezelfde pijn zal nu door jouw hersenen beter gevoeld worden. Het eindresultaat is dat je méér pijn ervaart, en vaker pijn ervaart.
Pijn
Dus, als je een gebroken teen hebt, en jouw buurman ook, dan hebben jullie dezelfde pijn-bron in de teen. Laten we zeggen een pijnbron van score 10. Als je nou iemand bent die elke tien minuten even met de gebroken teen wiebelt, eraan voelt, probeert of je er al even op kan staan en checkt of het al beter is geworden, dan krijgt jouw brein veel oefening in het voelen van teen-pijn. Als jouw buurman de teen een beetje ontziet maar er verder weinig aandacht aan geeft, zal hij zijn hersenen minder trainen in teen-pijn. Na 3 weken heb je misschien een pijn-score van 30, en jouw buurman een pijnscore van 10. Zonder dat het jouw bedoeling was, heb je jouw hersenen geleerd om de pijn sterker te voelen.
Gevoeligheid
Hoe snel jouw hersenen leren en hoe goed jouw hersenen van nature zijn in het voelen van pijn, dat is verschillend voor iedereen. Jouw hersenen voelen trouwens niet alleen pijn, ze voelen ook vermoeidheid, of een opgeblazen buik. Misschien zijn de hersenen van de buurman beter in het gespannen maken van spieren en zal hij geen problemen hebben als hij zijn teen breekt, maar wel als hij het druk heeft op zijn werk en verkrampt in zijn stoel zit. Iedereen is van nature anders, en iedereen maakt andere dingen mee. De hersenen leren door alles wat we ervaren weer iets bij.
Pijn vergeten
Het is moeilijk om eenmaal geleerde pijnen weer af te leren. Zoals het moeilijk is om piano spelen af te leren. Wél kunnen we leren de hersengebieden die zo goed zijn in het voelen van pijn een beetje uit te zetten. Bijvoorbeeld door jezelf af te leiden met andere dingen. Of door de hersenen nieuwe berichten te geven vanuit de zere teen. Misschien helpt een rustige beweging in een lekker warm voeten-bad jouw hersenen om weer gewone teen-gevoelens te leren voelen, in plaats van de pijn. Het belangrijkste is natuurlijk om bij nieuwe pijnen te voorkomen dat jouw hersenen er te veel op gericht zijn. Dit kan door de aandacht op andere dingen te vestigen. Laat de gebroken teen, de opgezwollen buik, de doodvermoeide armen of de gespannen kaak even met rust, en leid jezelf af met andere dingen.
