23 mei Overzichtsstudie effectiviteit van antidepressiva in de behande
Overzichtsstudie effectiviteit van antidepressiva in de behandeling van chronische pijn
Bron: dit artikel is afkomstig van alknieuws.nl
Auteur: Lineke Tak.
Antidepressiva worden in de klinische praktijk zeer veel voorgeschreven om allerlei aandoeningen met chronische pijn te behandelen. In sommige richtlijnen voor de behandeling van chronische pijn wordt paracetamol, NSAIDs en opioïde pijnstillers sterk afgeraden, en antidepressiva juist aangeraden. De onderzoekers in onderstaand artikel hadden als doel meer duidelijkheid te scheppen hoeveel bewijs er nu eigenlijk is voor deze aanpak (Ferreira e.a. 2023).
Hoe pakten onderzoekers dit aan?
Ze maakten een overzicht van eerdere systematische reviews die antidepressiva met placebo vergeleken in de behandeling van chronische pijn. Er werd primair gekeken naar effect op de pijn, waarbij de uitkomst ‘bewezen effectief’, ‘bewezen niet-effectief’ of ‘nog onduidelijk’ kon zijn. Daarnaast werd naar de kwaliteit van dit bewijs gekeken, namelijk of dit methodologisch sterk (hoge zekerheid), matig (gemiddelde zekerheid) of zwak (lage zekerheid) was. Er werden in totaal 26 reviews met 156 unieke trials en samen meer dan 25.000 patiënten gevonden, waarin acht antidepressiva voor 26 verschillende aandoeningen met chronische pijn werden onderzocht.
Welke antidepressiva zijn (mogelijk) werkzaam voor wie?
Het resultaat is eigenlijk zeer teleurstellend voor mensen met chronische pijn: geen enkele review vond met hoge zekerheid bewijs voor de effectiviteit van antidepressiva (SSRIs, SNRIs of TCA) voor chronische pijn.
Met gemiddelde zekerheid kan gezegd worden dat SNRIs (met name duloxetine 60 – 120 mg) effectief zijn voor rugpijn, postoperatieve pijn, neuropathische pijn en fibromyalgie.
Met lage zekerheid kan gezegd worden dat SNRIs effectief zijn voor borstkankergerelateerde pijn, depressie met co-morbide pijn en osteoartritis; dat SSRIs (met name paroxetine 20 mg) effectief zijn voor depressie met co-morbide pijn; en dat TCAs (bijvoorbeeld amitriptyline 10 – 150 mg) effectief kunnen zijn voor prikkelbaredarmsyndroom, neuropathische pijn en spanningsgerelateerde hoofdpijn.
Welke antidepressiva zijn niet werkzaam voor wie?
Met gemiddelde zekerheid kan worden gezegd dat TCAs niet effectief zijn voor functionele dyspepsie en dat SSRIs niet effectief zijn voor rugpijn, fibromyalgie, functionele dyspepsie en niet-cardiale pijn op de borst.
Voor sommige andere antidepressiva en andere aandoeningen is het bewijs nog onduidelijk en kunnen geen conclusies getrokken worden.
Banden met de farmaceutische industrie
Voorzichtigheid is echter geboden: 45% van de geïncludeerde trials had banden met de farmaceutische industrie, en voor SNRIs – waarvoor het meeste bewijs werd gevonden -was dit zelfs in 68% van de trials het geval. Het is bekend dat medicatie-trials waarbij er banden met de industrie zijn positievere en grotere resultaten vinden ten opzichte van trials die volledig onafhankelijk uitgevoerd worden.
Wat betekent dit voor de praktijk?
In de praktijk zie ik wel eens een spectaculair effect van antidepressiva op chronische pijn. Maar vaker nog zie ik dat er geen enkel effect is of men alleen last heeft van de bijwerkingen. Het blijft dus een afweging die steeds samen met de patiënt gemaakt moet worden. Enerzijds is chronische pijn zo ingrijpend dat het voorstelbaar is dat men alles wel wil proberen; anderzijds hebben antidepressiva ook bijwerkingen en is zoals uit deze studie blijkt in veel gevallen het bewijs slechts zwak. Kortom, een genuanceerde benadering is essentieel wanneer men antidepressiva wil voorschrijven bij aandoeningen met chronische pijn. Laten we hopen dat de nieuwe generatie medicijnen voor de behandeling van chronische pijn die nu onderzocht wordt, een veel effectievere behandeling voor chronische pijn gaat opleveren.
