Bij Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) weten we niet waardoor de klachten veroorzaakt worden. We weten wél dat de klachten met ons lichaam te maken hebben. We voelen de klachten met ons lichaam, we zijn er misschien anders door gaan bewegen en misschien houden we onbedoeld de klachten ook wel in stand door hoe we met ons lichaam omgaan. Psychomotorische therapie, ook wel PMT genoemd, gebruikt het lichaam als ingang voor verbetering van de klachten en heeft dus als uitgangspunt: ‘Het verminderen of wegnemen van uw klachten door te kijken naar wat het lichaam aangeeft: lichamelijke spanningen, lichaamstaal, lichaamshouding, de manier van bewegen, ademhaling en lichaamsbeleving. Het contact tussen lichaam en geest versterken.’

Lichaam
Door probleemsituaties anders te benaderen en/of door acceptatie van beperkingen kunnen we vaak tot vermindering van de klachten komen. De psychomotorisch therapeut maakt daarbij gebruik van bewegingsvormen en lichaamsgerichte technieken. Al doende leert u lichaamssignalen, gevoelens en gedragspatronen te herkennen en te begrijpen. Ook leert u om uw klachten en problemen anders te benaderen. U kunt PMT in een groep of individueel doen. Meestal is PMT onderdeel van een multidisciplinaire behandeling. Het wordt aangeboden in ziekenhuizen maar ook zijn er vrijgevestigde PMT therapeuten.

Mentaliseren
Mentaliseren gaat om het leren herkennen en begrijpen van wat uw lichaam u zegt. Uw lichaamshouding of uw lichamelijke reacties en signalen kunnen u iets leren over uw gevoelens en gedachten. Deze kunnen te maken hebben met uw klachten en uw herstel belemmeren. Door deze signalen op te sporen kan uw lichaam u gaan helpen om te begrijpen wat er speelt. Zo kan u tijdig opmerken wat u nodig heeft, bijvoorbeeld rust, een wandeling of een gesprek. Vaak stapelen gedachten en gevoelens zich op. Dit is terug te vinden in bijvoorbeeld toegenomen spierspanning in uw lichaam, of een houding waarin u het liefst zit of staat.

Accepteren
PMT wordt ook gebruikt in samenwerking met andere therapievormen, zoals bijvoorbeeld ACT en Mindfulness. Door te leren voelen wat uw lichaam u vertelt, en dit te gaan aanvaarden en accepteren, kunt u een deel van uw strijd opgeven. Als u het aandurft om stil te staan bij wat de situatie is en te verdragen hoe dat is, wordt uw draagkracht groter. Met behulp van uw lichaam gaat u bijvoorbeeld uw situatie in het verleden, heden en toekomst uitbeelden. Vaak maakt dit belangrijke emoties los. Zo kunt u de vicieuze cirkel doorbreken. Wanneer u het bestaan van uw klachten meer kan accepteren, krijgt uw lichaam meer rust en ontspanning. Dat verlicht de klachten vaak alsnog.

Veranderen van gedrag
Leren omgaan met de gevolgen van de klachten is belangrijk in de PMT. Niet alleen de klacht zelf voelt u in uw lijf, maar ook de lichamelijke gevolgen ervan. Zo kan het moeilijk zijn om andere lichamelijke grenzen te bewaken of u kunt last hebben van een negatieve beleving van uw lichaam of van boosheid. Er wordt binnen PMT veel geoefend met grenzen herkennen en bewaken van uw eigen mogelijkheden. Ook grenzen ten opzichte van anderen zijn belangrijk, en deze duidelijk kunnen maken in woorden maar ook in gebaren.

Een voorbeeld
Iemand met ernstige maar onverklaarde rugpijn heeft het sporten moeten opgeven vanwege de pijn. De man was gewend om drie maal per week te gaan hardlopen. Dit was erg ontspannend voor hem, het was zijn manier om er even uit te zijn. Hij kon zijn favoriete muziek luisteren op de ipod en was lekker even buiten bezig. Nadat hij van zijn fiets viel bleef hij rugpijn houden. Hardlopen maakte zijn rugpijn erger, merkte hij keer op keer. Dat hij het hardlopen moest opgeven heeft hem erg gefrustreerd. De spanning die hij dagelijks opbouwt op het werk kan hij er nu niet meer uitrennen, zijn conditie verslechtert en hij is ook wat zwaarder geworden.

Tijdens PMT leert de man voelen hoe hij zijn lichaamshouding verandert in reactie op een collega waar hij zich ongemakkelijk bij voelt. Deze collega laat merken dat hij zich irriteert aan de rugpijn van de man. De man merkt dat hij de neiging heeft om zijn rugspieren aan te spannen en zijn schouders op te trekken als hij zich gespannen voelt bij zijn collega. De man ontdekt tijdens de PMT sessies dat hij zich de reactie van zijn collega zo aantrekt omdat hij zelf ook moeilijk kan accepteren dat hij deze rugpijn heeft. In het algemeen beseft hij zich dat hij niet lekker in zijn vel zit nu omdat hij zwaarder geworden is. Dit maakt hem boos en onzeker. Het zit hem ook dwars in zijn wens om een partner te vinden.

Door in de PMT stil te staan bij zijn spierspanning, als een reactie op de eisen van zijn collega en van zichzelf, komt hij weer makkelijker tot ontspanning. Hij ontdekt dat hij ook met een wat zwaarder lijf best kan blijven bewegen. De man besluit te gaan zwemmen drie keer per week, in plaats van het hardlopen. Dit geeft hem meer energie en een beter gevoel over zichzelf. Na een half jaar kan hij bovendien toch weer korte stukjes gaan hardlopen. Hij leert zijn lichaamssignalen aanvoelen en kan nu beter inschatten wanneer het tijd is voor wandelen en hoe lang hij kan hardlopen. Zo kan hij het sporten weer rustig opbouwen. De rugpijn is in het jaar dat hij bezig is met zijn behandeling fors afgenomen.

Referentie: boek onder redactie van Jan de Lange: psychomotorische therapie. Lichaamsgerichte en bewegingsgerichte interventies in de GGZ. Boom, Amsterdam, 2010. H3 Hanneke Kalisvaart: Mijn lichaam zegt me (n)iets.

IN EEN DEEL VAN DE INFORMATIE OP DEZE WEBSITE WORDT NOG GESPROKEN OVER SOLK I.P.V. ALK.