De verhouding tot het eigen lichaam bij somatische-symptoomstoornissen

Proefschrift
“De verhouding tot het eigen lichaam bij somatische-symptoomstoornissen”
Hanneke Kalisvaart. Universiteit Utrecht, 28 juni 2019.

Achtergrond
Patiënten met de diagnose somatisch symptoomstoornis lijden uitzonderlijk veel onder hun lichamelijke klachten. Ze lijken ook een verstoorde verhouding tot hun lichaam te hebben. Ze begrijpen bijvoorbeeld hun lichaamssignalen onvoldoende, gaan door ondanks duidelijke pijn of kunnen niet accepteren dat ze moe zijn. Dit kan het dagelijks functioneren ernstig beperken.
Het verbeteren van de verhouding tot het lichaam is dan noodzakelijk, maar wat dat precies inhoudt is eigenlijk nog onvoldoende beschreven. Bovendien zijn geschikte meetinstrumenten nodig om de juiste behandeling aan te kunnen bieden en effecten goed te kunnen evalueren. Dit promotieonderzoek is een eerste aanzet hiertoe.

Het onderzoek
Er werd in beeld gebracht hoe patiënten zich tot het lichaam zouden willen verhouden. Voor wat betreft meetinstrumenten bleek dat een vragenlijst duidelijke verschillen in lichaamsbeleving tussen patiënten en de algemene bevolking liet zien. Zo’n lijst meet echter alleen bewuste gedachten over het lichaam. Bij ervaringsgerichte vaktherapieën – zoals kunstzinnige therapie, fysio- en psychomotorische therapie – komen juist meer het gedrag en de beleving in beeld. Onderzocht werd of meetinstrumenten vanuit die disciplines ontwikkeld konden worden.

Conclusies
Een algemene conclusie van dit proefschrift is dat het meten van bodyrelatedness’ met ervaringsgerichte methoden haalbaar is en andere informatie oplevert dan vragenlijsten. Dat geeft reden om door te gaan met onderzoek naar ervaringsgerichte therapieën bij somatischesymptoomstoornissen. Vooral het voelen en begrijpen van lichaamssignalen zou beter meetbaar gemaakt moeten worden en verder kan gekeken worden of de DKB (Dresdner Körperbildfragebogen, een bestaande vragenlijst voor lichaamsattitude) gevoelig genoeg is om verandering te meten, hoe tekeningen veranderen in de loop van een behandeltraject, hoe de fysiotherapeutische observatie verbeterd kan worden en misschien hoe moderne technologie kan bijdragen aan het meetbaar maken van bewegingsgedrag. In de klinische praktijk kan het model van ‘body-relatedness’ gebruikt worden om uitleg te geven en behandeldoelen te bepalen en kunnen de meetinstrumenten gebruikt worden om zicht te krijgen op de mechanismen die de klachten in stand houden. Hopelijk inspireert dit proefschrift onderzoekers en therapeuten om de expertise rond lichaamsbeleving bij somatische-symptoomstoornissen verder te
ontwikkelen.

Promovendi verrichten een groot deel van het onderzoek op het gebied van SOLK. Als blijk van waardering voor hun inspanningen kunnen zij het beeldje ‘Samenwerking op niveau’ ontvangen.
Wil jij ook in aanmerking komen voor het beeldje? Stuur dan een link naar het proefschrift, op het gebied van SOLK, naar info@nolk.info

Alle proefschriften op een rij (waarvoor – vanaf 2019 – het beeldje ‘Samenwerken op niveau’ is uitgereikt).