18 nov Proefschrift: How shall I put it – GPs explaining central sensitisation to patients with persistent physical symptoms
Proefschrift: How shall I put it? GPs explaining central sensitisation to patients with persistent physical symptoms
Door Carine den Boer
Verdediging proefschrift: 19 oktober; Vrije Universiteit Amsterdam
We deden onderzoek naar de uitleg door huisartsen aan patiënten met aanhoudende lichamelijke klachten (ALK) aan de hand van centrale sensitisatie (CS).
Bij het geven van de uitleg werd gebruikt gemaakt van het model ‘ALK in 7 stappen’ dat tijdens het onderzoek werd ontwikkeld:
- Tijdig in gesprek gaan over ALK
- Toestemming vragen voor brede uitvraag van de klachten
- Uitvragen van lichamelijke klachten, gedachtes, gevoelens, gedrag, reactie omgeving, alles in relatie tot de klachten
- Vaststelling gezamenlijke probleemdefinitie: huisarts en patiënt zijn het eens dat er voldoende onderzoek is gedaan en de patiënt wil graag verdere uitleg
- Uitleg met behulp van een verklaringsmodel
- Bespreken welke factoren de klachten beïnvloeden
- Opstellen van een behandelplan
In ons onderzoek hebben we gekozen voor het verklaringsmodel van centrale sensitisatie (CS). We hebben eerst heel veel artikelen gelezen om erachter te komen wat CS nu precies is. CS is een overgevoeligheid van het centrale zenuwstelsel voor prikkels. Bij CS worden deze prikkels versterkt door een toename van boodschapperpoortjes en boodschapperstofjes in een knooppunt in het ruggenmerg. Als de prikkels als gevaar worden geïnterpreteerd, worden ze in de hersenen versterkt. Als er geen gevaar lijkt te zijn, worden ze geremd. De overgevoeligheid kan ontstaan door weefselschade, waarna de klachten niet meer overgaan of zelfs verergeren. CS kan ook ontstaan na lichamelijke of geestelijke overbelasting. Soms is het onduidelijk wat CS uitlokt.
Daarna hebben we gekeken of er testjes zijn om CS te meten die in de huisartsenpraktijk gebruikt kunnen worden. Een aantal deskundigen heeft hier hun mening over gegeven. Zij hebben drie testen uitgezocht: een drukmeter om de pijn drempel te meten; een monofilament (dikke draad) om de toename van pijn bij herhaling van prikkels te meten; en een vragenlijst met 25 vragen over klachten die vaak voorkomen bij CS (Central Sensitization Inventory).
Vervolgens hebben 26 huisartsen uitleg gegeven aan hun patiënten met ALK met behulp van CS. De huisartsen vonden de uitleg met CS goed toepasbaar en goed wetenschappelijk onderbouwd. Tegelijkertijd werd de uitleg nog wel ingewikkeld en tijdrovend gevonden. De huisartsen dachten dat de patiënten de uitleg begrepen, dat ze de klachten beter accepteerden en beter gemotiveerd waren voor behandeling.
Tenslotte hebben 25 huisartsen de uitleg toegepast in combinatie met een test bij 80 patiënten. De huisartsen vonden de testen goed uitvoerbaar en de extra tijd beperkt. Wel was het aantal uitgevoerde testen minder dan verwacht door covid-19. De huisartsen vonden de vragenlijst het best bruikbaar. De patiënten vonden alle testen een waardevolle toevoeging en begrijpelijk maar vonden CS niet altijd van toepassing op hun eigen situatie.
Concluderend kunnen we zeggen dat een goede (internationale) definitie van CS belangrijk is, dat er bruikbare testen voor CS beschikbaar zijn voor huisartsen. CS is goed uit te leggen door huisartsen, veel patiënten vinden deze uitleg begrijpelijk en acceptabel. Het testen van CS bij de patiënt kan de uitleg verduidelijken.
Nieuwsgierig naar het hele proefschrift? Je leest het hier.
Promovendi verrichten een groot deel van het onderzoek op het gebied van ALK. Als blijk van waardering voor hun inspanningen kunnen zij het beeldje ‘Samenwerking op niveau’ ontvangen.
Wil jij ook in aanmerking komen voor het beeldje? Stuur dan een link naar het proefschrift, op het gebied van ALK, naar info@nalk.info
Alle proefschriften op een rij (waarvoor – vanaf 2019 – het beeldje ‘Samenwerken op niveau’ is uitgereikt).
