Proefschrift: Collaborative care in persistent somatic symptoms and functional disorders

Samenvatting:

Aanhoudende lichamelijke klachten (ALK) zijn lichamelijke symptomen zoals pijn, vermoeidheid of maag-darmproblemen die langer dan drie maanden aanhouden. Patiënten met ALK hebben vaak moeite om passende zorg te krijgen vanwege de versnipperde zorg en de mede daardoor suboptimale samenwerking tussen zorgverleners uit verschillende disciplines. In dit proefschrift wordt onderzocht of samenwerkende zorgnetwerken deze problemen aan kunnen pakken door geïntegreerde, patiëntgerichte zorg te bevorderen.

Uit een systematisch overzicht van 39 samenwerkende ALK zorgnetwerken bleken deze sterk te variëren in structuur en functie; dit betrof verschillen in zorgsetting (bijv. eerste-, tweede- en derdelijn), teamsamenstelling en zorgprocessen. De belangrijkste kenmerken waren gedeelde besluitvorming, multidisciplinaire bijeenkomsten en betrokkenheid van de familie. Geen enkel model bleek universeel toepasbaar, maar de studie gaf een overzicht van elementen waarmee rekening moet worden gehouden bij het ontwikkelen van nieuwe netwerken.

Vervolgens werden de ervaringen van patiënten en professionals met ALK zorg in Duitsland, Italië, Nederland en Polen onderzocht. In het algemeen waren huisartsen de meest voorkomende en geprefereerde contactpersonen; psychologen werden ook vaak genoemd door professionals maar juist minder vaak door patiënten. Nederlandse patiënten beoordeelden de communicatie  significant lager dan Nederlandse zorgverleners.

Voor het meten van de kwaliteit van samenwerkende zorg werden tien kwaliteitsindicatoren voor de netwerken geïdentificeerd, gericht op structurele en procesmatige aspecten zoals een gedeelde visie op zorg, zorgpaden op maat, open communicatie en multidisciplinaire samenwerking. Deze indicatoren zijn ontwikkeld op basis van consensus onder deskundigen en weerspiegelen een sterke nadruk op teamwerk en patiëntgerichte benaderingen.

Ook besteedt het proefschrift aandacht aan barrières voor samenwerkende zorg en strategieën om deze op te lossen. Belemmeringen tussen de eerste- en tweedelijnszorg waren onder andere onduidelijke rollen, verwijzingsproblemen, inconsistente terminologie en tijdsdruk. Oplossingen betroffen onder meer zorgcoördinatoren, elektronische communicatiemiddelen en gestandaardiseerd taalgebruik. Met betrekking tot de implementatie van samenwerkende zorg werden acht strategieclusters geïdentificeerd, op gebieden als onderwijs, communicatie, financiering en betrokkenheid van patiënten.

De opgedane kennis werd toegepast in een actie-onderzoek in een actief netwerk van samenwerkende zorgverleners, het ALKNetwerk Salland. De actiegroep werkte aan het beoordelen van hulpbronnen, het verbeteren van kennis over behandelopties en het ontwikkelen van een gedeelde visie op zorg. Ondanks beperkte financiering en tijd werden bescheiden verbeteringen bereikt. Het proces benadrukte het belang van toegewijde leden, leiderschapsondersteuning en voortdurende beschikbaarheid van middelen.

Samenvattend identificeert dit proefschrift kernprincipes van effectieve samenwerkende zorg, namelijk interprofessionele communicatie en gecoördineerde zorg, gedeelde visie en patiëntgerichte benaderingen, maar ook gemeenschappelijke uitdagingen zoals beperkte middelen en contextuele verschillen (cultureel, systemisch, geografisch). Het proefschrift eindigt met een flexibele blauwdruk voor het ontwikkelen van samenwerkende zorgnetwerken.

Nieuwsgierig naar het hele proefschrift? Je leest het hier.